Tek Satıcılık Sözleşmesinde Tek Satıcının Tekel Hakkının Rekabet Hukuku Boyutuyla Değerlendirilmesi

Bu çalışma, Yaşar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Tezli Yüksek Lisans programı kapsamında yüksek lisans

tezi olarak Prof. Dr. Ayşe Havutcu danışmanlığında hazırlanmış bulunmaktadır. 26.08.2019 tarihinde Prof. Dr. Ayşe

Havutcu, Doç. Dr. Emre Cumalıoğlu ve Dr. Öğr. Üyesi İlknur Serdar’dan oluşan jüri önünde savunulmuş ve oybirliği

ile başarılı bulunmuştur.

“Tek Satıcılık Sözleşmesinde Tek Satıcının Tekel Hakkının Rekabet Hukuku Boyutuyla Değerlendirilmesi” başlıklı

bu çalışmada dağıtım sözleşmelerinden olan tek satıcılık

sözleşmesinde tek satıcıya tanınan tekel hakkı ve rekabet

etmeme yükümlülüğünün rekabet kurallarını ihlal etmesi

ve böylece sözleşmenin muafiyet kuralları çerçevesinde değerlendirilmesi yapılmıştır. Çalışmanın basım aşamasında

metinde değişiklikler yapılmamakla beraber özellikle rekabet hukuku alanında kullanılan kaynaklarının güncel baskıları esas alınmıştır.

Öncelikle, lisansüstü eğitimimin henüz başındayken

bana kendisiyle çalışma fırsatı tanıyan ve tez danışmanlığımı yürüten sayın hocam Prof. Dr. Ayşe Havutcu’ya ne kadar

teşekkür etsem azdır. Tez konumun seçilmesinde ve çalışmanın tüm yazım aşamasında benden desteklerini esirgememiş, yoğun akademik faaliyetlerine rağmen büyük bir

sabır ve özveri göstermiştir. Akademik hayatıma doktora

yaparak devam etmem konusunda da beni cesaretlendiren

8

değerli hocama verdiği tüm destek ve emekler için bu vesileyle bir kez daha şükranlarımı sunuyorum.

Tez savunma aşamasında jürimde bulunan değerli hocalarım Doç. Dr. Emre Cumalıoğlu ve Dr. Öğr. Üyesi İlknur

Serdar’a kıymetli katkıları için çok teşekkür ediyorum.

Gerek çalışmanın oluşturulması aşamasında gerek akademik kariyerimi sürdürmem konusunda benden desteklerini esirgemeyen annem ve babama sonsuz teşekkürlerimi

sunuyorum.

Av. Arb. Tuğba TATLI

TAKDİM ............................................................................5

ÖNSÖZ..............................................................................7

KISALTMA LİSTESİ.......................................................... 13

GİRİŞ............................................................................. 15

BİRİNCİ BÖLÜM

TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN TANIMI, UNSURLARI,

HUKUKİ NİTELİĞİ

§1. REKABET HUKUKUNDA ANLAŞMA KAVRAMI,

DAĞITIM SÖZLEŞMELERİ, SÜRÜM

SÖZLEŞMELERİ VE DİKEY ANLAŞMALAR

HAKKINDA GENEL AÇIKLAMALAR.............................19

I. Dağıtım Sözleşmeleri .........................................19

II. Dikey Anlaşmalar ve Anlaşma Kavramı ...............21

III. Sürüm Sözleşmeleri ..........................................25

§2. DAĞITIM SÖZLEŞMELERİNİN BİR ÇEŞİDİ

OLARAK TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ.......................27

I. Tek Satıcılık Sözleşmesi Hakkında Genel

Açıklamalar......................................................27

II. Tek Satıcılık Sözleşmesinin Unsurları .................32

A. Belirli Bir Bölgede Tekel Hakkı

(Münhasır Satış Hakkı) Tanınması ................32

B. Sürekli Borç Doğuran Çerçeve Bir

Sözleşme Olması .........................................34

1. Sürekli Borç İlişkisi Olması ...............................34

2. Çerçeve Sözleşme Olması ..................................36

C. Tek Satıcının Kendi Ad ve Hesabına

10

Hareket Etmesi ...........................................41

D. Tek Satıcının Pazarlama, Satış ve

Sürümü Arttırma Faaliyetinde

Bulunması..................................................51

III. Tek Satıcılık Sözleşmesinin Hukuki Niteliği..........55

İKİNCİ BÖLÜM

TEK SATICININ TEKEL HAKKI

(MÜNHASIR SATIŞ HAKKI)

§1. TEKEL KAVRAMI ........................................................61

§2. TEK SATICININ TEKEL HAKKININ KAPSAMI VE

KAPSAMI BAKIMINDAN SINIRLANDIRILMASI..............66

I. Tek Satıcının Tekel Hakkının Kapsamı................66

II. Tek Satıcının Tekel Hakkının

Sınırlandırılması ...............................................71

A. Sözleşmenin Süresi Bakımından...................72

B. Sözleşme Bölgesi Bakımından.......................74

C. Sözleşme Konusu Mallar Bakımından............76

§3. TEK SATICININ TEKEL HAKKININ TÜRLERİ..................77

I. Basit Tekel .......................................................78

II. Kuvvetlendirilmiş (Güçlendirilmiş) Tekel..............79

III. Mutlak Tekel ....................................................80

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNDE TEKEL HAKKININ

REKABET YASAĞINA AYKIRILIK OLUŞTURMAYACAK

BİÇİMDE KARARLAŞTIRILMASI

§1. REKABET HUKUKU HAKKINDA GENEL BİLGİ ............85

I. Rekabet Kavramı...............................................85

II. Genel Olarak Rekabet Hukuku...........................88

11

III. Rekabet Hukukunda Rekabeti Sınırlayıcı

Anlaşma Yasağı ve Muafiyet Hakkında Genel

Bilgi.................................................................93

§2. TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN REKABET

KURALLARINI İHLAL EDEN ÖZELLİKLERİ..................97

§3. TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN MUAFİYET

KURALLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ........103

I. Tek Satıcılık Sözleşmesinin Bireysel

Muafiyet Kuralları Açısından

Değerlendirilmesi ............................................ 104

A. Bireysel Muafiyet.......................................104

B. Tek Satıcılık Sözleşmesinin Bireysel

Muafiyetten Yararlanması İçin Gereken

Şartlar...................................................... 104

1. Malların Üretim veya Dağıtımı ile

Hizmetlerin Sunulmasında Yeni Gelişme

ve İyileşmelerin ya da Ekonomik veya

Teknik Gelişmenin Sağlanması .......................105

2. Tüketicinin Bundan Yarar Sağlaması .............108

3. İlgili Piyasanın Önemli Bir Bölümünde

Rekabetin Ortadan Kalkmaması .....................112

4. Rekabetin (a) ve (b) Bentlerindeki

Amaçların Elde Edilmesi İçin Zorunlu

Olandan Fazla Sınırlanmaması .......................114

II. Tek Satıcılık Sözleşmesinin Grup Muafiyeti

Kuralları Açısından Değerlendirilmesi ............... 117

A. Genel Olarak............................................. 117

B. 2002/2 Sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin

Grup Muafiyet Tebliği ................................ 118

1. Tebliğin Kapsamı .............................................119

2. Tek Satıcılık Sözleşmesinin Grup

Muafiyetinden Yararlanamayacağı

Haller................................................................122

12

a. Fiyat Tespiti ..............................................124

a. Tekel Kaydı ...............................................129

b. Diğer Hükümler ........................................137

3. Rekabet Etmeme Yükümlülüğü ......................137

a. Genel Olarak .............................................137

b. Rekabet Etmeme Yükümlülüğünün

Grup Muafiyeti Kapsamında

Değerlendirilmesi ......................................140

4. Grup Muafiyetinin Geri Alınması ....................144

III. Tek Satıcılık Sözleşmesinde Muafiyet

Bildirimi......................................................... 145

SONUÇ .........................................................................147

KAYNAKÇA....................................................................153